Szkolenie. Cyfrowa instrukcja obsługi maszyn a prawo środowiskowe i rozporządzenie maszynowe 2023/1230 – okiem biegłego

Celem usługi szkoleniowej jest przygotowanie uczestników do audytowania,  projektowania, modernizacji/modyfikacji, dokumentowania i certyfikacji maszyn w zgodzie z wymaganiami prawnymi UE (rozporządzenia 2023/1230 i 2024/1781, ESPR), zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) oraz metodami optymalizacji zużycia energii.

Efekty uczenia się oraz kryteria weryfikacji ich osiągnięcia i Metody walidacji

KWALIFIKACJE I KOMPETENCJE

Kompetencje. Usługa prowadzi do nabycia kompetencji.

Warunki uznania kompetencji

Pytanie 1

• Czy dokument potwierdzający uzyskanie kompetencji zawiera opis efektów uczenia się?

Tak, opis efektów uczenia się znajduje się na certyfikacie.

Pytanie 2

• Czy dokument potwierdza, że walidacja została przeprowadzona w oparciu o zdefiniowane w efektach uczenia się kryteria ich weryfikacji?

Tak, certyfikat potwierdza przeprowadzenie walidacji w oparciu o zdefiniowane w efektach uczenia się kryteria ich weryfikacji.

Pytanie 3

• Czy dokument potwierdza zastosowanie rozwiązań zapewniających rozdzielenie procesów kształcenia i szkolenia od walidacji?

Tak, certyfikat potwierdza rozdzielenie procesów kształcenia i szkolenia od walidacji.

Dzień I – Ramy prawne i regulacyjne 

1. ESPR – Rozporządzenie w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów (UE 2024/1781)

• Zakres: ramy prawne dla projektowania produktów w UE, w tym maszyn, z naciskiem na trwałość, możliwość naprawy, ponownego użycia i recyklingu.
• Obowiązki:
  • producent musi zapewnić, że produkt spełnia wymagania ekoprojektowe,
  • konieczność prowadzenia Cyfrowego Paszportu Produktu (DPP),
  • uwzględnianie aspektów środowiskowych w dokumentacji.
• Instrukcje obsługi:
  • muszą zawierać informacje o cyklu życia, demontażu, naprawach i recyklingu,
  • powiązanie z DPP – instrukcja powinna być spójna z paszportem produktu,
  • opis wpływu na środowisko (np. zużycie energii, emisje, odpady).

2. REACH – Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006

• Zakres: rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i ograniczenia w zakresie stosowania chemikaliów.
• Obowiązki:
  • producent maszyny musi poinformować użytkownika, jeśli w maszynie znajdują się substancje SVHC (Substances of Very High Concern),
  • zapewnienie bezpieczeństwa pracy z substancjami chemicznymi używanymi do eksploatacji (np. oleje, smary, chłodziwa).
• Instrukcje obsługi:
  • muszą zawierać ostrzeżenia o substancjach niebezpiecznych,
  • informacja o konieczności stosowania kart charakterystyki (SDS),
  • procedury bezpiecznego użytkowania, przechowywania i utylizacji chemikaliów.

3. CLP – Rozporządzenie (WE) nr 1272/2008

• Zakres: klasyfikacja, oznakowanie i pakowanie substancji i mieszanin chemicznych.
• Obowiązki:
  • stosowanie piktogramów GHS na opakowaniach i w dokumentacji,
  • przekazywanie użytkownikowi informacji o zagrożeniach.
• Instrukcje obsługi:
  • obowiązkowe użycie piktogramów CLP w treści instrukcji,
  • wskazanie środków ochrony indywidualnej,
  • opis procedur postępowania w przypadku wycieku lub awarii.

4. RoHS – Dyrektywa 2011/65/UE

• Zakres: ograniczenie stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.
• Obowiązki:
  • brak ołowiu, rtęci, kadmu, chromu (VI), PBB i PBDE w komponentach,
  • obowiązek deklaracji zgodności i oznakowania CE.
• Instrukcje obsługi:
  • informacja, że produkt spełnia wymogi RoHS,
  • wskazanie zasad bezpiecznej utylizacji sprzętu elektrycznego,
  • oznaczenie CE powiązane z deklaracją zgodności.

5. WEEE – Dyrektywa 2012/19/UE (o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym)

• Zakres: zbieranie, przetwarzanie i recykling zużytego sprzętu.
• Obowiązki:
  • oznakowanie sprzętu symbolem przekreślonego kosza,
  • obowiązek informowania o sposobach utylizacji i recyklingu,
  • producent odpowiada za system zbiórki i przetwarzania.
• Instrukcje obsługi:
  • muszą zawierać informacje o zakazie wyrzucania sprzętu z odpadami komunalnymi,
  • wskazówki dotyczące zwrotu do punktów zbiórki,
  • informacje o odzysku i recyklingu komponentów.

6. Dyrektywa odpadowa 2008/98/WE

• Zakres: ramy prawne gospodarki odpadami w UE.
• Obowiązki:
  • hierarchia postępowania z odpadami (zapobieganie > ponowne użycie > recykling > odzysk > unieszkodliwianie),
  • obowiązek zapewnienia instrukcji dotyczących gospodarowania odpadami.
• Instrukcje obsługi:
  • muszą zawierać sekcję o postępowaniu z odpadami powstającymi w trakcie eksploatacji maszyny,
  • informacje o segregacji i przekazaniu odpadów do uprawnionych podmiotów,
  • wskazanie recyklingu jako preferowanej metody postępowania.

1. Polskie akty prawne: POŚ, ustawa o odpadach, BDO, opakowania i oznakowania środowiskowe
2. Instrukcje obsługi w kontekście CE, odpowiedzialności producenta i użytkownika
3. Dyskusja: obowiązki środowiskowe a treść dokumentacji

Dzień II – Normy i standardy dokumentacyjne

1. EN ISO 14001 – System zarządzania środowiskowego

• Zakres: międzynarodowy standard dotyczący wdrażania i utrzymywania systemów zarządzania środowiskowego.
• Obowiązki:
  • identyfikacja aspektów środowiskowych związanych z produktem i jego cyklem życia,
  • monitorowanie i minimalizacja wpływu na środowisko.
• Instrukcje obsługi:
  • uwzględnienie aspektów środowiskowych eksploatacji (np. zużycie energii, emisje, odpady),
  • wskazówki dotyczące użytkowania zgodnego z zasadami ochrony środowiska.

2. EN ISO 14006 – Ekoprojektowanie (EcoDesign)

• Zakres: wytyczne do wdrażania aspektów środowiskowych w projektowaniu wyrobów.
• Obowiązki:
  • projektant powinien brać pod uwagę cały cykl życia produktu,
  • wymaganie redukcji zużycia materiałów i energii, ułatwienie recyklingu.
• Instrukcje obsługi:
  • muszą zawierać informacje o naprawach, wymianie części, demontażu i recyklingu,
  • użytkownik powinien otrzymać zalecenia dot. energooszczędnego użytkowania.

3. EN ISO 14040/14044 – Ocena cyklu życia (LCA)

• Zakres: metodyka analizy wpływu produktu na środowisko w całym cyklu życia (od wydobycia surowców po utylizację).
• Obowiązki:
  • identyfikacja etapów o największym wpływie na środowisko,
  • raportowanie wyników w sposób przejrzysty.
• Instrukcje obsługi:
  • powinny wskazywać najbardziej krytyczne aspekty eksploatacji (np. zużycie energii, chemikalia),
  • rekomendacje dla użytkownika: jak minimalizować negatywny wpływ na środowisko.

4. ISO 7000 i EN ISO 7010 – Symbole graficzne i piktogramy bezpieczeństwa

• Zakres: standaryzacja piktogramów używanych w dokumentacji technicznej i na maszynach.
• Obowiązki:
  • stosowanie znormalizowanych symboli i oznaczeń,
  • przekazywanie informacji w sposób zrozumiały niezależnie od języka.
• Instrukcje obsługi:
  • obowiązkowe użycie piktogramów środowiskowych (np. segregacja odpadów, zakaz wyrzucania do śmieci),
  • ujednolicone ostrzeżenia i zalecenia środowiskowe.

5. Wytyczne Komisji Europejskiej dot. oznakowania środowiskowego i GOZ

• Zakres: dokumenty interpretacyjne dla producentów dotyczące ekoprojektu, GOZ i oznakowania środowiskowego.
• Obowiązki:
  • spójne przekazywanie informacji o cyklu życia produktu,
  • przejrzystość w informowaniu o możliwościach naprawy, wymiany i recyklingu.
• Instrukcje obsługi:
  • wskazanie, jak użytkownik może wydłużyć cykl życia maszyny,
  • jasne oznaczenia dot. części zamiennych i materiałów eksploatacyjnych.

6. Zasady Gospodarki o Obiegu Zamkniętym (GOZ)

• Zakres: unijne i krajowe wytyczne wspierające projektowanie produktów w modelu circular economy.
• Obowiązki:
  • zapewnienie ponownego wykorzystania i recyklingu komponentów,
  • raportowanie wskaźników GOZ (np. zawartość materiałów wtórnych, możliwość demontażu).
• Instrukcje obsługi:
  • rozdział dotyczący utylizacji i recyklingu maszyny,
  • wskazówki dla użytkownika: jak zmniejszyć ślad środowiskowy w eksploatacji,
  • integracja z cyfrowym paszportem produktu (DPP).

1. Elementy obowiązkowe instrukcji: ostrzeżenia, oznaczenia, procedury awaryjne
2. Studium przypadku: analiza 2 instrukcji (zgodna vs. niezgodna)

Dzień III – Analiza środowiskowa i obowiązki przedsiębiorstwa 

1. Obowiązki środowiskowe producentów i importerów maszyn

1. Identyfikacja wpływu maszyny na środowisko (emisje, odpady, utylizacja)

1. Emisje do środowiska

• Rodzaje emisji:

• emisje do powietrza (np. spaliny, pyły, lotne związki organiczne – VOC),
• emisje do wód i gleby (np. ścieki technologiczne, oleje, substancje chemiczne),
• emisje hałasu i wibracji.

• Metody identyfikacji:

• analiza procesów technologicznych maszyny (np. cięcie, spawanie, chłodzenie),
• pomiary hałasu i drgań wg norm (EN ISO 3746, EN ISO 5349),
• dane z dokumentacji producentów komponentów (np. silników, filtrów).

• Instrukcja obsługi powinna zawierać:

• informacje o dopuszczalnych poziomach emisji (hałas, drgania, spaliny),
• wymagania dot. stosowania filtrów, systemów odpylania, odciągów,
• zalecenia eksploatacyjne ograniczające emisje (np. regularna wymiana filtrów).

2. Powstawanie odpadów

• Rodzaje odpadów w cyklu życia maszyny:

• odpady eksploatacyjne: zużyte oleje, smary, filtry, zużyte części,
• odpady technologiczne: pyły, zanieczyszczone materiały, zużyte chłodziwa,
• odpady po eksploatacji: złom, elektronika, akumulatory, tworzywa sztuczne.

• Metody identyfikacji:

• analiza kart charakterystyki (SDS) materiałów eksploatacyjnych,
• przypisanie kodów odpadów wg katalogu odpadów (Rozporządzenie Ministra Klimatu 2020),
• ocena procesu serwisowego i wymiany części.

• Instrukcja obsługi powinna zawierać:

• wykaz potencjalnych odpadów eksploatacyjnych,
• wskazówki dotyczące segregacji i przekazania odpadów do uprawnionych firm,
• oznaczenia środowiskowe (np. przekreślony kosz – WEEE).

3. Utylizacja i koniec życia maszyny

• Aspekty prawne:

• obowiązki wynikające z dyrektyw WEEE i odpadowej 2008/98/WE,
• hierarchia postępowania z odpadami: ponowne użycie > recykling > odzysk > unieszkodliwianie.

• Metody identyfikacji:

• analiza konstrukcji maszyny – które komponenty mogą być poddane recyklingowi,
• sprawdzenie użytych materiałów pod kątem substancji niebezpiecznych (RoHS, REACH),
• przygotowanie listy części wymagających specjalistycznej utylizacji (np. baterie, elektronika, PCB).

• Instrukcja obsługi powinna zawierać:

• procedury demontażu i oddzielania materiałów,
• informacje o recyklingu (stal, aluminium, tworzywa),
• wskazówki dotyczące bezpiecznej utylizacji części niebezpiecznych,
• kontakt do punktów zbiórki i systemów producenta (take-back systems).

4. Powiązanie z analizą LCA i GOZ

• Identyfikacja etapów o największym wpływie na środowisko (produkcja, transport, użytkowanie, koniec życia).
• GOZ w praktyce:

• preferowanie modułowej konstrukcji maszyn (łatwiejszy demontaż i recykling),
• projektowanie pod kątem napraw i modernizacji,
• zwiększanie zawartości materiałów wtórnych.

• Instrukcja obsługi powinna zawierać:

• rozdział „Aspekty środowiskowe” z praktycznymi wskazówkami,
• instrukcję dla użytkownika, jak ograniczać zużycie energii i materiałów,
• informacje o dostępności części zamiennych i możliwościach modernizacji.

1. Powiązanie przepisów z cyklem życia maszyny (LCA, GOZ)
2. Ćwiczenie: mapa regulacji dla wybranej branży
3. Opracowanie listy wymagań, które muszą być ujęte w instrukcji

Dzień IV – Metodyka tworzenia dokumentacji 

1. Struktura cyfrowej instrukcji – układ rozdziałów, formatowanie zgodnie z EN ISO 20607, EN ISO 12100

1. Piktogramy, oznaczenia, symbole środowiskowe (EN ISO 7010, CLP)
2. Integracja treści: tekst, zdjęcia, rysunki techniczne, schematy, tabele ostrzeżeń
3. Techniki tworzenia instrukcji w środowisku cyfrowym (aplikacja która zamienia tekst w PDF – wprowadzenie)
4. Ćwiczenie: opracowanie szkicu rozdziałów instrukcji dla wybranej maszyny

Dzień V – Warsztaty praktyczne cz. I: tworzenie cyfrowej instrukcji 

1. Praca w aplikacji edytora instrukcji (warsztat komputerowy)
2. Tworzenie rozdziałów dokumentacji zgodnie z EN ISO 20607
3. Wstawianie i opis:  zdjęć, schematów, ikon środowiskowych i prawnych
4. Powiązanie treści z regulacjami prawnymi (tagowanie i źródła)
5. Ćwiczenie grupowe: opracowanie fragmentów instrukcji w aplikacji

Dzień VI – Finalizacja dokumentacji cz. II: audyt dokumentacji, podsumowanie

1. Dokończenie pracy nad instrukcjami w grupach
2. Sprawdzenie zgodności z rozporządzeniem maszynowym 2023/1230
3. Checklista środowiskowa i prawna – czy dokumentacja spełnia wymagania?
4. Prezentacja i omówienie opracowanych instrukcji
5. Walidacja

Przerwy wliczane są do ceny usługi

HARMONOGRAM

Dzień 1

Dzień 1 – Ramy prawne i regulacyjne (8 h)

GODZINY: 07.00 – 15.00

Dzień 2

Dzień 2 – Normy i standardy dokumentacyjne (8 h)

GODZINY: 07.00 – 15.00

Dzień 3

Dzień 3 – Analiza środowiskowa i obowiązki przedsiębiorstwa (8 h)

GODZINY: 07.00 – 15.00

Dzień 4

Dzień 4 – Metodyka tworzenia dokumentacji (8 h)

GODZINY: 07.00 – 15.00

Dzień 5

Dzień 5 – Warsztaty praktyczne cz. I: tworzenie cyfrowej instrukcji (8,5 h)

GODZINY: 07.00 – 16.00

Dzień 6

Dzień 6 – Finalizacja dokumentacji cz. II: audyt dokumentacji, podsumowanie (8,5 h)

GODZINY: 07.00 – 15.00

Marcin Kosicki – Trener / Ekspert / Rzeczoznawca

Absolwent:

• PWSZ Leszno – Instytut Politechniczny
• Politechnika Poznańska – Wydział Budowy Maszyn i Zarządzania
• Wyższa Szkoła Humanistyczna – BHP
• Uniwersytet Wrocławski – Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii
  – wykształcenie wyższe techniczne i interdyscyplinarne

Od ponad 20 lat prowadzi działalność ekspercką w zakresie projektowania, konstrukcji, dokumentacji (technicznej, konstrukcyjnej, technologicznej, produkcyjnej), modyfikacji i modernizacji maszyn, analizy i oceny ryzyka (w tym wybuchowości – pyły i gazy), oceny ryzyka na stanowiskach pracy, ergonomii, zgodności i certyfikacji maszyn – oznaczenie CE  i ATEX – dla maszyn, urządzeń, linii produkcyjnych, pojazdów i złożonych układów technologicznych. Prowadzi badania procesów pracy w przemyśle i administracji, specjalizuje się w automatyzacji, robotyzacji (Przemysł 4.0), cyfryzacji i digitalizacji, sztucznej inteligencji, gospodarce obiegu zamkniętego (GOZ), prawie podatkowym. Zrealizował  usługi doradczo – inwestycyjne styczeń/2005r., – czerwiec/2025r.,  w wymiarze 246 miesięcy  w liczbie godzin 42 760 godzin. Od stycznia/2020r., do czerwca/2025r.,   700 godzin doradztwa w GOZ. Ponad 5 lat doświadczenia w obszarze związanym z zarządzaniem energią w przedsiębiorstwie, obszarze zarządzania zasobami ludzkimi. Kilkuletnie doświadczenie w obszarze zrównoważonego rozwoju i zielonej transformacji.

Od ponad 15 lat praktykę szkoleniową (licząc od kwietnia 2010 roku do czerwca 2025 roku  w wymiarze 183 miesięcy  w liczbie godzin 19 850 godzin – produkty szkoleniowe stanowią autorską własność intelektualną, publikowane są wg Międzynarodowego znormalizowanego numeru (ISBN). W okresie od stycznia/2024r., do czerwca/2025r., ponad 100 godzin szkoleniowych z tematyki GOZ.

Specjalizuje się w dziedzinach:

• prawa karnego, cywilnego, gospodarczego, pracy, zamówień publicznych, podatkowego,
• BHP i PPOŻ, ochrony środowiska, gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ),
• kryminalistycznej rekonstrukcji wypadków drogowych i wypadków przy pracy,
• projektów badawczo-rozwojowych, ulg B+R, IP BOX, robotyzacji i innowacji.

Na co dzień pełni funkcje eksperta i biegłego w ramach działalności Martinus Marcin Kosicki, jako:

• EKSPERT ds. certyfikacji maszyn, zespołów maszyn – oznaczenie CE
• EKSPERT ds. oceny maszyn wg minimalnych wymagań BHP
• EKSPERT ds. bezpieczeństwa ruchu drogowego i techniki motoryzacyjnej
• EKSPERT ds. bezpieczeństwa przemysłowego (projekt/konstrukcja/ATEX):
  • w strefach zagrożenia pyłowego (20, 21, 22)
  • w strefach zagrożenia gazowego (0, 1, 2)
• EKSPERT ds. ochrony środowiska i GOZ
• EKSPERT ds. innowacji, rozwoju technologii i biznesu
• EKSPERT ds. Przemysłu 4.0 i procesów pracy
• EKSPERT ds. projektów i dotacji B+R
• EKSPERT ds. ulg podatkowych: B+R, IP BOX, prototypy, innowacje, robotyzacja, PSI, CBR
• INNOWATOR przyszłości ds. prawno-techniczno-ekonomiczno-rachunkowych
• GŁÓWNY SPECJALISTA ds. BHP
• Konstruktor – Technolog (projekt, dokumentacja, analiza ryzyka)
• Rzeczoznawca SIMP – specjalność 705 (pojazdy samochodowe i BRD)
• Rzeczoznawca Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Poznaniu
• AUDYTOR wewnętrzny ISO 9001, AUDYTOR wiodący SZBiHP PN-EN 18001
• Członek SIMP i konsultant NOT Zielona Góra
• Wykładowca – Trener

Informacje o materiałach dla uczestników usługi

Oznaczone numerem ISBN, szkolenie zostało zakwalifikowane jako publikacja szkoleniowa:

Istnieje możliwość zwolnienia usługi z podatku VAT na podstawie § 3 ust. 1 pkt 14 Rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (tekst jednolity z dnia 12 kwietnia 2023 r., Dz.U. z 2023 r. poz.955 z późn. zm.), w przypadku, gdy uczestnik otrzyma dofinansowanie na poziomie co najmniej 70% ze środków publicznych.

W trakcie szkolenia zostanie rozdzielony proces kształcenia od walidacji, a to oznacza, że osoba prowadząca usługę nie będzie weryfikować efektów uczenia się uczestników. Trener przygotuje test weryfikacyjny składający się z pytań testowych.

Decydując się na udział w usłudze, uczestnik wyraża zgodę na wykonywanie zdjęć i nagrań w trakcie szkolenia na potrzeby m.in. działań sprawozdawczo-kontrolnych oraz promocyjnych.

Prawa autorskie:

© 2025 Marcin Kosicki, firma Martinus. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Program szkolenia oraz wszystkie materiały – w tym treści publikowane na stronie internetowej www.martinuspolska.pl, niebędące programem szkoleniowym – są chronione na mocy ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2025 r. poz. 24). Zabrania się kopiowania, rozpowszechniania i wykorzystywania tych treści bez pisemnej zgody autora. Naruszenie skutkuje odpowiedzialnością cywilną i karną.

Zastrzeżenie autora:

Informacje zawarte w niniejszym skrypcie szkoleniowym oparte są na doświadczeniu zawodowym, poglądach oraz dorobku naukowym i praktycznym Marcina Kosickiego. Materiał ma charakter informacyjny i edukacyjny, nie stanowi porady prawnej ani technicznej o charakterze wiążącym.
Autor nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek skutki wynikające z wykorzystania informacji zawartych w materiałach szkoleniowych w konkretnych przypadkach lub decyzjach odbiorcy.

mgr  inż. Agnieszka Podgórska

Spec. ds. doradczo-szkoleniowych, dotacji i ulg B+R

Mail: martinuspolska@martinuspolska.pl

www.martinuspolska.pl [1]

Tel. 507 179 360

Opinie / Referencje

Oficjalna strona MARTINUS Marcin Kosicki 

https://www.martinuspolska.pl/referencje/

BAZA USŁUG ROZWOJOWYCH – Ocena dostawcy – Martinus Marcin Kosicki –  z najwyższą oceną 5,0 / 5

https://uslugirozwojowe.parp.gov.pl/wyszukiwarka/dostawca-uslug/podglad?id=30402

• Liczba ocen ogółem:  478
• Średnia ocen ogółem: 5,0
• Liczba ocen wystawionych przez użytkowników: 439
• Średnia ocen wystawionych przez użytkowników: 5,0
• Liczba ocen wystawionych przez pracodawców: 39
• Średnia ocen wystawionych przez pracodawców: 4,9

OPINIE UCZESTNIKÓW USŁUGI